W dniu 15 lutego 2023 roku w świetlicy parafialnej przy naszej Katedrze odbyło się kolejne spotkania Bractwa CiM. Kontynuowaliśmy tematykę z poprzedniego spotkania, jakim było „Małżeństwo w Prawosławiu”. Moderatorem spotkania tradycyjnie już nasz brat prof. dr hab. Krzysztof Leśniewski. Krzysztof to szczególny znawca tematu, gdyż przetłumaczył na język polski książkę prawosławnego księdza i teologa ze Stanów Zjednoczonych Johna Meyendorfa pt.„Małżeństwo w Prawosławiu”. Spotkanie okazało się jedynie wstępem do rozważań nad treścią książki. Toteż wszyscy zgodzili się, by kolejne było kontynuacją tematu.
Ponieważ jeden z naszych braci obecnych na spotkaniu jest psychoterapeutą, skierowano do niego pytanie:
Co zrobić, by małżeństwo nie było współuzależnieniem, tylko związkiem rozwojowym?
Na co padła odpowiedź:
Współuzależnienie występuje gdy małżonkowie wchodzą w relację rodzic – dziecko, a nie dorosły – dorosły, co jest pożądaną konfiguracją.
Różnice między konfesyjne w pojmowaniu małżeństwa
Rozumienie małżeństwa w katolicyzmie i prawosławiu jest odmienne. U katolików jest to umowa społeczna między małżonkami uświęcona obecnością Boga. Małżonkowie sobie nawzajem udzielają sakramentu, a kapłan jest tylko świadkiem. U prawosławnych małżeństwo jest sakramentem, czyli narzeczeni otrzymują od Boga dar łaski uświęcającej ich przyszłe życie. Kapłan jest osobą udzielającej sakramentu, a nie tylko świadkiem.
Chrześcijańskie rozumienie małżeństwa, mimo że czerpie z prawniczej tradycji Rzymu, jest jednocześnie jej zaprzeczeniem. W starożytnym Rzymie małżeństwo mogło być zawierane tylko pomiędzy osobami stanu wolnego, co oznacza że nie było dozwolone małżeństwo między osobą wolną i niewolnikiem. W chrześcijaństwie stan, w jakim znajdują się narzeczeni nie stanowi przeszkody do zawarcia małżeństwa, gdyż w Chrystusie wszyscy są równi.
Chrześcijańskie rozumienie małżeństwa czerpie także znacznie z tradycji judaistycznej. W tradycji judaistycznej szczególnym celem małżeństwa jest płodność. Posiadanie dzieci to wyraz Bożego błogosławieństwa dla małżonków także w chrześcijaństwie , choć jest podkreślane zwłaszcza w katolicyzmie. Chrześcijaństwo wschodnie więcej czerpie z tradycji żydowskiej niż z rzymskiej.
Różnice między katolickim i prawosławnym rozumieniem małżeństwa dotyczą także podejścia do tzw. cerkiewnego rozwiązania małżeństwa i możliwości zawarcia drugiego sakramentalnego związku. Prawosławni dopuszczają taką możliwość, zgodnie z dwoistym podejściem do ekonomii zbawienia. Np. wobec mnichów stosowana jest ekonomia według surowości Bożej oparta na ścisłym przestrzeganiu przykazań Bożych. Wobec laików może być stosowana ekonomia według łaskawości czy wyrozumiałości Bożej, dopuszczająca mniejsze zło czyli np. drugi cerkiewny związek małżeński.
Dwie drogi do zbawienia w Prawosławiu
Dwie zasadnicze drogi zbawienia w chrześcijaństwie to monastycyzm lub małżeństwo.
Monastycyzm określany jest jako białe męczeństwo (białe, gdyż bez rozlewu krwi, ale stanowiące drogę zmagania się z własnymi pożądliwościami, poprzez hezychazm szukające wyciszenia i pokoju wewnętrznego).
Życie małżeńskie nazywane współmęczeństwem wymaga wcale nie mniejszych wyrzeczeń i radykalizmu. Wymaga szukania rozwiązań przychodzących kryzysów z uwzględnieniem potrzeb obydwu stron. Duchowe życie stron, ich wiara w Chrystusa i dążenie do wypełniania Bożych przykazań to wielka pomoc w kryzysowych sytuacjach, często zapobiegająca rozwodowi. Nadzieja na Bożą pomoc, modlitwa to ratunek w sytuacji gdy miłość i zaufanie między małżonkami się wyczerpują. Sferę duchową małżonków, a zwłaszcza nadzieję demony atakują w pierwszym rzędzie, by po jej osłabieniu zaatakować sferę psychologiczną.
Obecnie obserwuje się niechęć do zawierania związków małżeńskich, wynikającą z dwu zasadniczych przyczyn:
- lęku przed nieznanym zagrożeniem, utratą zdrowia, niepewną sytuacją na świecie
- bardzo szerokim pojmowaniem ludzkiej wolności zezwalającym na duży margines egocentryzmu w związku i na różne perwersje w sferze seksualnej.
Kolejne spotkanie
Zapraszamy w dniu 15 marca 2023 roku na godz. 18 30 do świetlicy parafialnej przy ul. Ruskiej 15 na trzecie spotkanie dotyczące rozumienia małżeństwa w prawosławiu, tym razem skupione na samym sakramencie i treści związanych z nim modlitw.
Joanna Wyspiańska