W dniu 15 marca 2023 roku ponownie spotkaliśmy się w świetlicy naszego Domu Diecezjalnego, by już po raz trzeci porozmawiać o małżeństwie w prawosławiu, tym razem koncentrując się na istocie obrzędu i towarzyszącym mu modlitwom. Oczywiście fundamentem do naszej dyskusji była książka ks. prof. teologii J. Meyendorfa pt.„Małżeństwo w prawosławiu”, a moderatorem nasz brat prof. dr hab. Krzysztof Leśniewski.
Sakrament małżeństwa dzieli się na dwa etapy:
- zaręczyny
- koronowanie.
Obrzędu zaręczyn kapłan udziela w przedsionku, zaś koronowanie odbywa się na środku cerkwi. Dlaczego? Gdyż ten ruch symbolizuje drogę, którą mają do przebycia małżonkowie we wspólnym życiu. Życie małżeńskie jest bowiem drogą ku miłości poprzez współmęczeństwo, wzajemne poświęcanie się. Patrząc rozwojowo pierwszym etapem małżeństwa jest współzachwycenie, inaczej zakochanie skłaniające parę do zawarcia małżeństwa. Małżeństwo to droga wzajemnego poświęcania się, w analogii do monastycyzmu, często nazwana współmęczeństwem. To droga wspólnego wzrastania, nieustającej pokory i dopasowywania się małżonków, dialogu o wzajemnych potrzebach, po czym ich wzajemnego zaspokojenia, tak by obie strony czuły się przez siebie szanowane. Niezbędna wtedy staje się pokora (tapeninosis). Krzysztof opisał ją jako słuchanie Słowa Bożego, zwłaszcza Ewangelii i podążanie za Chrystusem, wypełnianie Jego przykazań.
Sakrament małżeństwa, podobnie jak liturgia utkany jest z treści zarówno ze Starego i Nowego Testamentu.
Zaręczyny
Obrzęd zakładania obrączek czyli pierścienia na palec ma odniesienia do I Księgi Rodzaju, historii Józefa, któremu faraon dla podkreślenia jego wyjątkowości zakłada pierścień, do Tamar, synowej Judy, która poprosiła go o pierścień jako rękojmię swojego bezpieczeństwa, czy historii syna marnotrawnego, któremu ojciec z radości, że syn powrócił wkłada pierścień na palec jako symbol przywracanej godności.
Pierścień jest wkładany na prawą rękę, gdyż to prawej ręce Mojżesz trzymał laską, którą wstrzymał wody Morza Czerwonego, gdy Izraelici uciekali przed faraonem.
Zaręczyny można także, w nawiązaniu do prawa rzymskiego nazwać kontraktem małżeńskim między dwoma wolnymi osobami.
Koronowanie
Niezwykle istotna jest kategoria bojaźni Bożej przyszłych małżonków rozumiana jako oddawanie chwały Bogu, jak to pięknie pokazuje psalm 128:
Szczęście rodzinne owocem bogobojności
Błogosławiony każdy, kto się boi Pana,
Który kroczy jego drogami!
Owoc trudu rąk swoich spożywać będziesz,
Będziesz szczęśliwy i dobrze ci się powiedzie.
Żona twoje będzie jak owocująca winnica
W obrębie zagrody twojej,
Dzieci twoje jak sadzonki oliwne
Dookoła stołu twego.
Tak oto będzie błogosławiony mąż,
Który się boi Pana!
Jeżeli obydwoje małżonkowie posiadają bojaźń Bożą czyli słuchają Słowa Bożego, starają się żyć duchowo, wtedy sfera fizyczna rzeczywiście ich łączy i stają się jednym ciałam.
Bojaźń Boża kieruje ich tak, by widzieli siebie nawzajem jak stworzonych na obraz i podobieństwo Boże, szanowali siebie, nie postępowali egoistycznie. Więź duchowa, zespolenie duchowe jest ważniejsze i powinno poprzedzać zespolenie cielesne.
Zanim popełniony zostanie grzech cielesny, jest on popełniany w wyobraźni, odczuwany np. jako pożądanie pokarmów czy seksu. Ma to wytłumaczenie w lęku człowieka przed unicestwieniem, śmiercią, nicością. Szukanie miłości Bożej, słuchanie i posłuszeństwo Słowu Bożemu pomaga nadać pożądliwości wymiar duchowy i tym samym pokonać ten lęk.
Prawda
Chrystus powiedział:
Ja jestem Prawdą, Drogą i Życiem.
Krzysztof przedstawił greckie rozumienie słowa Prawda – Aletheia – co oznacza bycie niezapomnianym, przebywanie w pamięci Boga. W Ewangelii oznacza ono osobiste doświadczenie bycia niezapomnianym przez Boga, przebywania w pamięci Boga.
Łacińskie słowo na Prawdę – Veritas – oznacza, że dana rzecz jest zgodna z tym jak ją postrzega nasz umysł.
Podobnie jak w przypadku pojmowania osoby ludzkiej mamy tu dwa charakterystyczne podejścia:
- relacyjne – charakterystyczne dla prawosławia greckiego (osoba zwrócona ku innej osobie)
- indywidualistyczne – charakterystyczne dla zachodniej filozofii (myślę, więc jestem).
Kolejne spotkanie Bractwa CiM
Kolejne spotkanie zaplanowaliśmy na 5 kwietnia 2023 roku o godz.18.30 – tradycyjnie w świetlicy naszego Domu Diecezjalnego. Jego tematem będzie Wielki Kanon św. Andrzeja z Krety.