Kolejne spotkanie Koła naszego Bractwa CiM dotyczyło tematu zapowiedzianego na spotkaniu miesiąc wcześniej czyli „Wpływu postu na relacje”. Odbyło się ono 14 grudnia 2022 r. w świetlicy parafialnej przy naszej Cerkwi Katedralnej. Moderatorem spotkania był, podobnie jak poprzednio, nasz brat prof. Krzysztof Leśniewski. Post określił wstępnie jako uporządkowanie przestrzeni duchowej człowieka. Zaproponował przedstawienie tematu, korzystając ze swojego referatu pt. „Terapeutyczna wartość postu w chrześcijaństwie”.
Chcąc zachęcić do lektury całego tekstu zamieszczonego w tym linku – krótko, cytując fragmenty, wskażę na jego najważniejsze akcenty. Post wpływa na funkcjonowanie wszystkich sfer w człowieku: duchowej, psychologicznej i fizjologicznej. Post przyczyniający się do fizjologicznej odnowy ciała, w perspektywie chrześcijańskiej jest nierozerwalnie związany z modlitwą, gdyż Bóg zawsze pragnie przemieniać, uzdrawiać i zbawiać całą osobę ludzką.
Postu zatem nie należy traktować jako praktyki ascetycznej odnoszącej się jedynie do ciała, lecz raczej, jako działanie nierozerwalnie związane również ze sferą duchową osoby ludzkiej.
Post jest zatem rzeczywistością o charakterze relacyjnym, odnoszącą się:
- do Boga
- złych duchów
- innych ludzi
- samego siebie
- otaczającego środowiska.
Fizjologiczne aspekty postu
W wyniku abstynencji od pokarmów energia, którą zwykle organizm zużywa do trawienia, jest przekierowywana do układu odpornościowego, wskutek czego następuje wzmocnienie jego odporności na zagrożenia pochodzące ze środowiska zewnętrznego. Post umożliwia oczyszczenie nerek, wątroby, krwi, a także pomocny jest w leczeniu niektórych chorób psychicznych, a w szczególności depresji.
Post jako ekspresja relacyjności człowieka
Post: człowiek, a Bóg
Św. Atanazy Wielki nauczał, iż Bóg stał się Człowiekiem, aby człowiek mógł stać się bogiem. Tak, jak Bóg poprzez ciało wszedł w relację z człowiekiem, tak też człowiek powołany jest do tego, aby być w relacji ze swoim Ojcem i Stwórcą nie tylko na poziomie ducha, lecz również poprzez swoją cielesność. Św. Apostoł Paweł nauczał, iż ludzkie ciało jest Świątynią Ducha Świętego. Według prawosławnego metropolity Kalistosa (Ware’a) post jest swego rodzaju ofiarą, którą człowiek składa Bogu. Główny nacisk pada nie na to, czego sobie odmawiamy, lecz na to co ofiarujemy Bogu i naszym bliźnim.
Post: człowiek, a inni ludzie
Post pomaga nam uniżyć siebie i ukorzyć się przed Bogiem, a zarazem podnieść tych, którzy są prześladowani i doświadczają różnych trudności. W tradycji chrześcijaństwa wschodniego powszechne jest przekonanie, że osoby są o wiele ważniejsze od reguł postu. Post bez miłości jest postem demonicznym. Celem postu jest przełamywanie barier, abyśmy mogli w pełni dzielić nasze życie z Bogiem i ze sobą nawzajem. Warunkiem skuteczności postu jest powiązanie go z naprawą niewłaściwych relacji z innymi. Postu, jako rzeczywistości terapeutycznej, nie można redukować jedynie do poziomu indywidualnej praktyki ascetycznej. W Kościele, będącym Ciałem Chrystusa, to, co dzieje się z jednym jego członkiem ma wpływ na kondycję całej wspólnoty – „ gdy cierpi jeden członek, współcierpią wszystkie inne członki”.
Post: odkrywanie na nowo własnej tożsamości
Post nie zmienia Boga, lecz zmienia nas. Praktykując post uczymy się właściwej postawy wobec naszego ciała, dzięki czemu lepiej rozumiemy jego potrzeby oraz umiejętniej ukierunkowujemy jego popędy. Pozbawienie ciała przez pewien czas pokarmu nie jest walką przeciwko ciału, lecz walką o ciało. Poprzez post połączony z opłakiwaniem popełnionych grzechów człowiek wierzący w Boga osiąga stan głębokiej skruchy, co może prowadzić do przemiany myślenia, mające swe źródło w słuchaniu Słowa Bożego.
Post: człowiek, a świat stworzony
W skutek grzechu człowiek w sposób egocentryczny zaczął traktować świat stworzony. Poprzez zbawienie w Chrystusie stał się bytem eucharystycznym, tzn. powołanym do radosnej wdzięczności Bogu za cały wszechświat. „ Bądźcie wdzięczni” – zachęcał Apostoł Narodów, bowiem „cóż masz, czego byś nie otrzymał?” Aby na nowo spojrzeć na przyrodę jako dar Boży konieczne jest odwołanie się do postu, gdyż dzięki niemu uczymy się postawy milczenia i podziwu dla wielkich dzieł Boga, a także właściwego korzystania z dóbr tego świata. Post uczy dyscypliny, która nie ogranicza, lecz prowadzi do większej wolności.
Post: człowiek, a demony
Człowiek jest rzeczywistością duchowo-fizjologiczną. Jako osoba stanowi nierozerwalną jedność duszy i ciała. Jeśli cały, a więc poprzez modlącą się duszę i poszczące ciało, zwróci się do Boga o pomoc w walce z demonami, to Bóg wyrzuci te złe duchy, gdyż nie bedą miały w człowieku swego oparcia. Post czyni człowieka bardziej ufnym wobec Opatrzności Bożej. Poprzez post chrześcijanin ogałaca się ze wszystkich swoich zabezpieczeń, aby z ufnością przylgnąć do swego Pana. Doświadczając ogromnej Bożej mocy, która przejawia się w jego ludzkiej słabości staje się prawdziwie pokorny. Pokory zaś najbardziej boją się demony, gdyż dotyka ona serca Boga i zjednuje człowiekowi Jego miłosierdzie, przebaczenie i litość.
W dyskusji odnosząc się do zdrowotnych aspektów postu nasza Pani doktor Aliny Czapkowicz – ze swojej praktyki lekarskiej potwierdziła, że ograniczenie spożywania białek i węglowodanów odkwasza organizm, obniżając poziom cholesterolu i kwasu moczowego w organizmie. Subiektywnie odczuwamy to jako wrażenie lekkości.
Znaczenie pokłonów
Rozmawialiśmy także o znaczeniu pokłonów. Pokłony usprawniają krążenie i poprawiają koncentrację. Są dwie szkoły poprawnego wykonywania pokłonów: bizantyńska i koptyjska, co zaprezentował brat Krzysztof Leśniewski. W kwestii dbałości o życie duchowe Krzysztof zwrócił także uwagę na ćwiczenie się w uważności i czujności. Uważność to odrzucanie wyobrażeń i myśli w czasie modlitwy, koncentracja na relacji z Bogiem. Czujność, z kolei, to obserwowanie przepływających myśli, zwłaszcza negatywnych i badanie ich pochodzenia. Ania Ginszt podzieliła się swoją refleksją, by obrazu i podobieństwa Bożego szukać nie tylko w sobie, ale w innych ludziach. Koncentracja na dobrych aspektach drugiego człowieka sprawi, że nasz stosunek do niego stanie się bardziej pozytywny.
Małżeństwo w Prawosławiu
Następne spotkanie zostało zaplanowane na 11 stycznia 2023 roku, o godz. 18.30 i zostanie poświęcone „Małżeństwu w prawosławiu” – w związku z ponowną redakcją przez Krzysztofa Leśniewskiego książki Johna Meyendorfa pod tym samym tytułem.